مانیتورینگ شبکه چیست؟

پایش یا مانیتورینگ شبکه چیست؟(Network Monitoring)،‌ به کارگیری سیستمی است که بطور مستمر بر یک شبکه کامپیوتری نظارت می‌کند تا اجزایی را که دچار هرگونه ایراد یا نقص احتمالی هستند و یا باعث بروز کندی شده‌اند را شناسایی کند. در صورت بروز قطعی یا مشکل در شبکه، سیستم مانیتورینگ،‌ مدیران شبکه را مطلع می‌سازد و در نتیجه مانع از کار افتادن شبکه یا سرویس خواهد شد. بعبارتی مانیتورینگ شبکه مجموعه‌ای از فرآیندها در جهت جمع آوری اطلاعات در مورد نحوه عملکرد محیط‌های نرم افزاری و سخت افزاری شبکه، به منظور کسب اطمینان از عملکرد صحیح سرویس‌دهی می‌باشد.

با کمک مانیتورینگ شبکه می‌توان وضعیت اجزای شبکه از جمله روترها، سوئیچ‌ها، فایروال‌ها، سرورها و ماشین‌های مجازی را تحت نظر گرفت. اگر عملکرد هر یک از این اجزاء کند یا مختل شود، نرم‌افزار مانیتورینگ شبکه موضوع را شناسایی و در قالب هشدار به مدیر شبکه اطلاع خواهد داد.

proactive بودن سیستم مانیتورینگ شبکه، یکی از وجوه اصلی آن می‌باشد که باعث می‌شود تا سیستم فعالانه در جستجوی مشکلات و تنگناهای احتمالی شبکه باشد؛ تا بتواند قبل از بروز مشکلات احتمالی آن را شناسایی کند. با این رویکرد می‌توان مشکلات را در وهله اول شناسایی کرد و مانع وقفه در سرویس‌دهی شد.

یکی از وظایف اصلی نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه، پایش پهنای باند شبکه و ترافیک‌های جاری بین دستگاه‌‌های موجود می‌باشد. همچنین ابزارهای مانیتورینگ شبکه، با فراهم کردن ویژگی‌های ترسیم توپولوژی و دارایی‌های شبکه در قالب نقشه و قابلیت‌های گرافیکی نظیر داشبوردها، گراف‌ها و چارت‌های اطلاعاتی به ادمین‌های سیستم اجازه مشاهده محل دقیق مشکل بوجود آمده را می‌دهند.

مزایای مانیتورینگ شبکه چیست

مطلع کردن از وضعیت جاری شبکه یکی از مهم‌ترین مزیت مانیتورینگ شبکه بشمار می‌رود که بر مبنای آن می‌توان شبکه‌ را تنظیم یا مشکلات آن را حل کنید. برخی از مزایای مانیتورینگ شبکه به شرخ زیر است:

• کاهش هزینه‌ها

بدون مانیتورینگ شبکه، عملکرد و بازده اجزا و بخش‌های مختلف شبکه از چشم‌ پنهان می‌ماند. اگر نواقص و ایرادهای شبکه دیر تشخیص‌ داده شود، احتمال قطعی شبکه افزایش و سرویس‌دهی مختل خواهد شد. در این‌صورت، اعتبار حرفه‌ای مجموعه مخدوش شده و در مواقعی بابت قطع یا مختل شدن خدمات‌ به مشتریان می‌بایست خسارت پرداخت شود. جهت آگاهی و جلوگیری از چنین مواردی سیستم مانیتورینگ راه حل قطعی می‌باشد که با استفاده از آن هزینه‌های بی‌جا کاهش پیدا کرده و یا تجهیزاتی را که باید تعویض شوند شناسایی می‌شود.

• افزایش بازده شبکه

پایش 7/24 شبکه توسط سیستم‌های مانیتورینگ شبکه یکی از بهترین راه‌ها برای نظارت بر بازده شبکه و اجزای مختلف آن است. با مانیتورینگ proactive می‌توان مشکلات را زودتر و پیش از آن‌که بر سازوکارهای شبکه اثر نامطلوب زیادی به جای بگذارند، شناسایی کرد. نرم‌افزارهای مانیتورینگ شبکه شاخص‌های متعددی همچون مصرف پهنای باند، بسته‌های معیوب، تاخیر و… را بی‌درنگ اندازه‌ گیری می‌کنند. ارائه گزارش‌های دقیق به گروه مدیریت شبکه کمک می‌کند تا راحت‌تر به علت بروز مشکل پی ببرند.

• کمک به ارتقای امنیت

وظیفه اصلی نرم‌افزارهای مانیتورینگ شبکه، تامین امنیت نیست اما کاری که انجام می‌دهند می‌تواند به بهبود امنیت شبکه‌ کمک ‌کند. اگر مانیتورینگ شبکه افزایش ترافیک غیرعادی و ناگهانی را تشخیص دهد یا منابع سیستم مصرف مشکوکی داشته باشد، می‌توان آن را نشانه‌ای دال بر حملات سایبری یا آلودگی سیستم به بدافزار تلقی کرد.

• تسریع عیب‌یابی

با کمک نرم‌افزارهای مانیتورینگ شبکه، زمان موردنیاز برای عیب‌یابی شبکه کاهش چشمگیری می‌یابد. نرم‌افزار مانیتورینگ درباره بازده عادی شبکه‌ داده‌های شفافی ارائه می‌دهد که نواقص را مشخص می‌کند و در ریشه‌یابی مشکل و علت بروز آن بسیار یاری می‌دهد. با مانیتورینگ شبکه، مشکلات احتمالی در اجزای شبکه (مثل سرور) به محض وقوع، هشداری ایجاد شده و سریع‌تر می‌توان علت بروز مشکل را پیدا کرد. با استفاده از مانیتورینگ شبکه به‌راحتی می‌توان گفت که چه زمانی باید جزء خاصی از شبکه را تعویض یا تنظیم کرد.

پنج عملکرد اصلی سیستم های مانیتورینگ شبکه چیست

سیستم های مانیتورینگ شبکه، پنج عملکرد اصلی را ارائه می دهند که عبارتند از:

1. کشف: برای راه اندازی مانیتورینگ شبکه ابتدا باید دستگاه های موجود در شبکه را پیدا کرد. سیستم‌های مانیتورینگ شبکه دستگاه های موجود در شبکه از قبیل روترها، سوئیچ ها، فایروال ها، سرورها، چاپگرها و موارد دیگر را کشف می‌کنند. سیستم‌های مانیتورینگ شبکه شامل سنسورهایی هستند که نحوه نظارت بر یک دستگاه را تعریف می‌کنند. هنگامی که یک سیستم مانیتورینگ شبکه با فرآیند کشف شروع می شود به طور خودکار نقش دستگاه مناسب را به هر دستگاه کشف شده اختصاص می‌دهد.
2. نقشه (Map): سیستم‌های مانیتورینگ شبکه قادر به ترسیم نقشه‌های شبکه هستند. نقشه‌های شبکه یک ابزار قدرتمند است که مدیران شبکه را قادر می‌سازد شبکه های خود در یک نگاه پایش کنند. آنها نمایانگر قسمت‌های سیم‌کشی و ارتباطات هستند. بسیاری از نرم افزارهای پایش شبکه برای ایجاد نقشه شبکه نیازمند مقدار قابل توجهی پردازش دستی می‌باشند. بعضی از آنها صرفاً ابزاری برای ترسیم شبکه ارائه می‌دهند.
3. مانیتور (Monitor): سیستم‌های مانیتورینگ شبکه بر تمامی سنسورهای تمامی دستگاه کشف شده نظارت کامل دارند. بعنوان مثال پینگ‌تایم، میزان استفاده ازCPU، حافظه، دیسک و موارد مشابه از سنسورهای اولیه هر دستگاه سروری و ویندوزی می‌باشد که سیستم‌ها بر روی آن‌ها نظارت دارند. بیشتر ابزارهای مانیتورینگ شبکه مانیتور سایر قطعات سخت افزاری مانند فن و منبع تغذیه را در یک سوئیچ و یا سرویس‌های شبکه مانند HTTP ، TCP/IP و FTP را پایش کنند.
4. هشدار (Alert): سیستم‌های مانیتورینگ شبکه هنگام بروز خطا یا مشکل قادر به اطلاع رسانی از طریق SMS، ایمیل یا متن می‌باشند. هشدار مبتنی برThreshold ، مدیر شبکه را قادر می‌سازد تا قبل از اینکه کاربران، برنامه ها یا مشاغل را تحت تأثیر قرار دهد، به مشکلات پاسخ دهند.
5. گزارش(Report): اطلاعات تمامی سنسور و دستگاه‌های پایش شده توسط سیستم‌های مانیتورینگ، در دیتابیس نرم افزار با جزئیات کامل و دقیق ثبت می‌شوند و مدیرهای شبکه در هر زمان می‌توانند از این وقایع گزارشاتی مبنی بر پیشبرد اهداف خود استفاده نمایند.

عوامل موثر در انتخاب نوع ابزار مانیتورینگ شبکه

عوامل بسیاری در انتخاب نوع راهکار مانیتورینگ شبکه دخالت دارند که از جمله می‌توان به میزان بودجه و اندازه شبکه اشاره کرد. انتخاب نوع ابزارها و راهکارهای مدیریت شبکه به عوامل زیر بستگی دارد:

• وسعت شبکه و عملیات
• پیکربندی عناصر تشکیل دهنده شبکه
• میزان بودجه
• اندازه تیم مدیریت شبکه

مشخصات اصلی نرم افزار مانیتورینگ شبکه

به جهت انتخاب نرم افزار مانیتورینگ بهینه و مناسب با سازمان می‌بایست از تمامی ماژول‌ها، سنسورها و امکانات اصلی و جانبی آن اطلاع و مورد ارزیابی قرار گیرد. تعدادی از آیتم‌های این ارزیابی عبارتند از:

• امکان ارسال هشدار

نرم افزار مانیتورینگ شبکه می‌بایست قادر به پیکربندی و ارسال هشدار به صورت انبوه و از طریق کانال‌های ارتباطی متفاوت باشد ( ایمیل، پیام کوتاه، دستگاه آژیر، ابزار نمایشگر اخطار و غیره).

• کاربر پسند بودن نرم افزار مانیتورینگ شبکه

ابزار مانیتورینگ شبکه می‌بایست کاربرپسند باشد، به این معنی که اجزای مورد نیاز در داشبورد نمایش داده شده و امکان دسترسی آسانی به قابلیت‌ها و ابزارهای آن را داشته باشد.

• شناسایی دستگاه ها به صورت خودکار

نرم افزار مانیتورینگ شبکه می‌بایست امکان‌ شناسایی خودکار دستگاه‌‌ها(Auto Discovery) و اجزای مرتبط با آن را داشته باشد که منجر به استفاده حداکثری از زمان و افزایش قابل توجه کارایی می‌شود.

• یکپارچگی با سرویس‌های ابری

در صورت استفاده از سرورهای ابری می‌بایست از قابلیت یکپارچگی سیستم مانیتورینگ شبکه و سرورهای ابری اطمینان حاصل کرد.

• مانیتورینگ تعداد بالای دستگاه‌ها

سیستم مانیتورینگ شبکه باید قادر به پایش تعداد زیادی از دستگاه‌ها و سنسورها بدون کاهش در کارایی باشد.

• مانیتورینگ انواع پروتکل های شبکه

ابزار مانیتورینگ می‌بایست قادر به پایش تعداد زیادی از پروتکل‌ها مانند UDP، TCP، SNMP، WMI، HTTP(s)، DNS و غیره باشد.

• یکپارچگی با ماشین‌های مجازی

ماشین‌های مجازی نیز همانند سایر سرورهای فیزیکی به شبکه تعلق دارند و یک دستگاه فیزیکی می‌تواند با دستگاه‌های کامپیوتری مختلف برابری کند. به همین دلیل می‌بایست اطمینان حاصل کرد که مانیتور شبکه به گونه‌ای صحیح با دستگاه‌‌های مجازی یکپارچه شود.

بهترین ابزارهای مانیتورینگ شبکه

فهرست بهترین ابزارهای مانیتورینگ شبکه به شرح زیر است:

1. Solarwinds Orion
2. Datadog
3. ManageEngine OpManager
4. Progress Whatsup Gold
5. Site24×7 Network Monitoring
6. Paessler PRTG Network Monitor
7. Nagios Core
8. Zabbix
9. Icinga